Mỗi lần một tế bào bình thường phân chia, các telemere - đoạn ADN nằm ở phần cuối của nhiễm sắc thể - trở nên quá ngắn, tế bào không thể phân chia được nữa và cuối cùng tự huỷ.
Việc thu nhỏ lại của telemere là nhân tố chính trong quá trình lão hóa cơ thể: số lượng telemere quá ngắn, quá nhỏ càng nhiều sẽ làm cho tiến trình lão hoá xảy ra càng nhanh...
stress đem lại những hậu quả nghiêm trọng cho con người.
Trong một bài báo trên tờ Proceeding of the National Academy of Science số ra hồi tuần qua, các nhà khoa học ở Đại Học Standford cho biết tình trạng bị stress liên tục trong thời gian dài ở phụ nữ có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho ADN trong các tế bào miễn dịch, và như thế sẽ làm cho tiến trình lão hoá diễn ra nhanh hơn.
Đó là một hậu quả hết sức nguy hiểm tác giả Robert Sapolsky, chuyên gia sinh học phân tử ở ĐH Stanford, cho biết. Vì điều này sẽ đặt chủ thể vào nguy cơ cao về các chứng bệnh liên quan đến lão hoá như tim mạch, ung thư, lú lẫn (Alzheimer's) và liệt rung (Parkinson)...
Nghiên cứu bắt đầu tập trung vào vấn đề này khi Elisa Epel, một chuyên gia tâm lý ở ĐH California, San Francisco, và đồng nghiệp của bà, Elizabeth Blackburn - chuyên gia sinh hoá, nhận thấy rằng vì sao những người bị stress thường trông hốc hác, phờ phác và già hơn. Sau khi tập trung một đội các chuyên gia tâm lý và sinh học, và chọn 58 bà mẹ tình nguyện trong độ tuổi 20-50, 39 người trong số đó có con bị các chứng bệnh bẩm sinh như bại não, tự kỷ hay một số dạng rối loạn di truyền nghiêm trọng khác, trong khi những người còn lại có con khỏe mạnh bình thường. Các đối tượng nghiên cứu được kiểm tra mức độ stress mà họ trải qua trong suốt những tháng đầu tiên, sau đó kiểm tra máu và các tế bào đơn nhân ngoại biên - các yếu tố quan trọng của hệ miễn dịch cơ thể.
Kết quả cho thấy các tế bào hệ miễn dịch ở những phụ nữ có mức stress nhiều nhất trông rất khác theo các tiêu chuẩn sinh - hoá. Trước hết, các telemere - đoạn ở phần cuối của nhiễm sắc thể trong các tế bào miễn dịch - ngắn hơn một cách khác thường. (Các telemere này trở nên nhỏ hơn sau mỗi lần phân chia tế bào, và khi chúng nhỏ hết cỡ, tế bào không thể phân chia được nữa và cuối cùng sẽ bị tiêu huỷ). Khi về già chúng ta thường có nhiều telemere ngắn hơn, nhưng những phụ nữ bị stress nhiều nhất lại có các tế bào miễn dịch trông già hơn 10 tuổi so với tuổi thật của họ. Chiều dài của telemere thực sự quan trọng, có tính quyết định trong tiến trình lão hoá - Sapolsky cho biết.
Hơn nữa, những phụ nữ thường xuyên bị stress trong thời gian dài còn có mức hoá chất telomerase thấp hơn, đây là loại enzyme có vai trò chỉnh sửa những telemere bị thương tổn. Và, mức telomerase bị giảm sút tuy không thực sự quan trọng đối với tiến trình lão hoá sớm, nhưng những người có di truyền thiên về sản xuất ít hoá chất này thường có xu hướng phát lộ sự lão hoá sớm ra bên ngoài cơ thể, đặc biệt là những khu vực nhạy cảm như mắt, miệng...và thường chết sớm do các chứng bệnh liên quan đến tim mạch cũng như yếu ớt trong khả năng phòng thủ trước nguy cơ các chứng bệnh lây nhiễm. Chưa hết, các tế bào ở phụ nữ thường bị stress có mức hoá chất gốc tự do cao hơn - một dạng phân tử có hoạt tính cao, gây tổn thương cho ADN. Những phụ nữ mất nhiều thời gian cho việc chăm sóc con bị dị tật có mức độ tổn thương tế bào nặng nhất bất chấp giả thuyết rằng cơ thể họ có thể tồn tại một số rối loạn nào đó về ADN và có thể chứng stress không phải là nguyên nhân...
Các tác giả hy vọng phát hiện này có thể sẽ đưa đến khả năng phát triển các loại dược phẩm chống lão hoá trong tương lai cho mục tiêu bảo vệ tế bào miễn dịch ở người bị trầm cảm kinh niên...
H. Đạo (Theo News)
