Sau loạt bài về stress, nhiều độc giả đã liên lạc để hỏi thêm cho cặn kẽ. Điểm lý thú là đại đa số câu hỏi, dù khác biệt ít nhiều về nội dung, nhưng trên cơ bản hầu như chỉ xoay quanh một thắc mắc: “Làm sao biết được tôi đã thuộc diện khách hàng thân thiết của stress hay chưa?”. Để quý độc giả tiện việc đánh giá mức độ “hết pin”, tôi xin dựa vào phương pháp xác minh tình trạng mệt mỏi của Crocq-Bugard để triển khai các tiêu chuẩn dưới đây, thay cho lời giải đáp.
1. Tổng trạng: uể oải khi thức dậy (1 điểm) - sắc mặt tái xanh (2) - mệt mỏi sau vài giờ làm việc (3) - đổ mồ hôi vô cớ (4) - ngất xỉu (5 điểm).
2. Hệ tiêu hóa: không còn cảm giác ngon miệng (1 điểm) - đầy hơi ngay sau khi ăn (2) - táo bón (3) - buồn nôn vô cớ (4) - chán ăn đến độ sụt cân (5 điểm).
3. Hệ vận động: mỏi cơ (1 điểm) - đau nhức bắp thịt (2) - chuột rút dù không vận động (3) - đau lưng (4) - đau khớp (5 điểm).
4. Hệ tiết niệu sinh dục: tiểu đêm trên hai lần (1 điểm) - giảm hứng thú tình dục (2) - xuất tinh sớm, di mộng tinh hay rối loạn kinh nguyệt (3) - rối loạn cương dương hay lãnh cảm (4) - bất lực (5 điểm).
5. Hệ thần kinh: nhức đầu (1 điểm) - mỏi mắt (2) - sợ ánh sáng (3) - ù tai (4) - chóng mặt (5 điểm).
6. Giấc ngủ: khó ngủ (1 điểm) - ngủ chập chờn (2) - mất ngủ cuối giấc (3) - ác mộng (4) - thức trắng từ nửa đêm (5 điểm).
7. Chức năng tư duy: khó tập trung (1 điểm) - mau chán khi đọc sách báo (2) - giảm suy luận (3) - đãng trí (4) - mất trí nhớ (5 điểm).
8. Cảm xúc: dễ biểu lộ cảm xúc (dễ khóc) (1 điểm) - dễ bị kích động (dễ cười) (2) - dễ cáu gắt (khó chịu) (3) - cảm giác cô đơn (4) - tình trạng trầm uất (5 điểm).
9. Phân liệt cá tính: khuynh hướng thụ động (1 điểm) - khuynh hướng bi quan (2) - khuynh hướng phê bình thái quá (3) - bứt rứt (cảm giác không ai hiểu mình) (4) - lo sợ vô cớ (cảm giác bị hại) (5 điểm).
10. Sức năng động: mất hứng thú (1 điểm) - mất tự tin (2) - mất nghị lực (3) - khuynh hướng chưa đánh đã thua (4) - khuynh hướng thua nhanh về sớm cho rồi (5 điểm)
Sau khi cộng điểm:
- Nếu bạn góp nhặt được hơn 30 điểm thì không còn gì phải bàn ra tán vào cho mất thời giờ. Bạn cần gấp một thầy thuốc để tầm soát cho bằng được nguyên nhân đã đục thủng hàng rào phòng ngự của cơ thể. Bạn cũng cần được điều trị khẩn cấp vì trong cuộc chạy đua với bệnh tật, thời giờ rõ ràng không còn đứng về phía bạn.
- Nếu bạn đạt đến chỉ tiêu 25-29 điểm thì cũng không khá gì hơn. Bạn đang là mục tiêu béo bở của nhiều loại bệnh chứng đang chực chờ thời cơ thuận lợi. Thêm vào đó, tình trạng mệt mỏi sớm muộn cũng trở thành mối đe dọa cho chất lượng của cuộc sống. Bạn không nên chần chừ thêm nữa để bệnh nhẹ biến thành bệnh nặng, mà phải tìm đến thầy thuốc càng sớm càng tốt.
- Nếu bạn có trong tay 20-24 điểm thì đã đến lúc bạn cần chú ý nhiều hơn đến sức khỏe vì bạn không còn sung sức như xưa. Bạn sẽ phải trả giá rất cao nếu tiếp tục với ảo vọng là sẽ cải thiện được kết quả khảo sát trong lần tới mà không cần thay đổi nếp sinh hoạt sai lầm hiện nay.
- Nếu bạn may mắn không đạt đến số điểm 20 thì xin thành thật chúc mừng vì bạn thuộc vào nhóm thiểu số “chưa đến độ mệt mỏi” trong bối cảnh căng thẳng của thế kỷ 21! Nhưng xin đừng tự dối mình. Bạn nên lập lại cuộc khảo sát mỗi tam cá nguyệt để kịp thời chữa lửa. Phòng cháy bao giờ cũng tốt hơn phải kêu xe cứu hỏa.
Tôi có thói quen không mấy khi xem trọng chỉ tiêu. Nhưng tôi đã quyết định dành mục Y học tạp lục lần này với nhiều chi tiết hơn trang sức khỏe để phổ biến các đơn vị đo lường tình trạng mệt mỏi vì một lý do. Qua tiếp xúc với hàng trăm bệnh nhân đủ mọi lứa tuổi, nghề nghiệp, trình độ học vấn... ở TPHCM, nơi tình trạng mệt mỏi kinh niên là một thực tế không thể chối cãi, rõ ràng có thể phân loại số người bệnh quan tâm đến dấu hiệu “pin cần sạc gấp” vào hai nhóm trái ngược nhau về khuynh hướng phản ứng. Nếu có người mệt muốn đứt hơi nhưng vẫn cố gắng chối bỏ thực tế thì cũng không thiếu gì đối tượng khỏe re nhưng lại than mệt như bộng! Rất mong độc giả khi tham dự cuộc trắc nghiệm này đừng mang theo... “phao”! Không thành thật với chính mình khi khai bệnh thì đến thần y “Hơ Jun” trong phim Hàn Quốc (đang chiếu trên VTV3 mỗi tối) cũng đành khóc hận thêm vài tập.
Bác sĩ Lương Lễ Hoàng
