Siêu âm thai là phương pháp ghi lại hình ảnh thai nhi và các cơ quan trong vùng chậu của người mẹ trong suốt thai kỳ.
Nhờ siêu âm, bạn không chỉ được nhìn thấy con bạn phát triển như thế nào, giới tính của bé… mà bạn còn biết được liệu bé có bị mắc các dị tật bẩm sinh hay không.
Những thời điểm nên đi siêu âm
Nhiều phụ nữ chỉ vì muốn được nhìn thấy đứa con yêu trong bụng phát triển như thế nào mà họ thường xuyên đi siêu âm. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, trong suốt thai kỳ kéo dài 9 tháng 10 ngày, bạn chỉ nên đi siêu âm 3 lần vào 3 thời điểm nhất định.
Từ 12 – 14 tuần:
Thời điểm này, bác sĩ sẽ xác định tuổi thai chính xác nhất. Bác sĩ cũng có thể cho bạn biết tim thai như thế nào, thai đơn hay đôi và thai có phát triển bình thường hay không.
Ngoài ra, bác sĩ có thể đo khoảng sáng sau gáy nhằm dự đoán một số bất thường nhiễm sắc thể (những bất thường này có thể là nguyên nhân gây bệnh Down, dị dạng tim, chi, thoát vị cơ hoành…).
Từ 21 – 24 tuần:
Đây là giai đoạn quan trọng nhất để bác sĩ dựa vào đó chuẩn đoán và theo dõi tình trạng mang thai của bạn. Bác sĩ sẽ kiểm tra chiều dài tứ chi, đường kính sọ não, xác định sự hiện diện của các cơ quan khác (tim, phổi, dạ dày…).
Ngoài ra, bác sĩ có thể phát hiện hầu hết các bất thường về hình thái của thai nhi như sứt môi, hở hàm ếch, dị dạng ở các cơ quan nội tạng. Thời gian này đặc biệt quan trọng còn bởi vì những đình chỉ thai nghén chỉ có thể được thực hiện trước tuần thứ 28.
Từ 30 – 32 tuần:
Lần siêu âm này, bác sĩ sẽ phát hiện thêm những bất thường xuất hiện muộn (bất thường ở động mạch, tim và một vùng cấu trúc não).
Bác sĩ cũng xác định cụ thể hơn ngày dự sinh của bạn và tình trạng nước ối (nhiều hay ít, có đục hay không).
Ngoài ra, siêu âm vào thời gian này cũng giúp nhận biết tình trạng phát triển chậm trong tử cung – là một trong những nguyên nhân chính gây suy thai và ngạt sau đẻ.
Tuy nhiên, bạn không nhất thiết chỉ siêu âm 3 lần trong suốt thai kỳ. Tùy vào sức khỏe của bạn và thai nhi, bác sĩ có thể hẹn bạn thời gian cụ thể để siêu âm lại.
Một số lưu ý khi đi siêu âm
Trước khi siêu âm, bạn nên uống thật nhiều nước ( 2 – 3 ly nước trước khoảng 1 giờ) và nhịn tiểu. Lúc đó, bàng quang của bạn sẽ căng ra và việc siêu âm sẽ dễ dàng hơn.
Siêu âm qua ngã âm đạo được thực hiện bằng cách đưa đầu dò siêu âm vào âm đạo của sản phụ. Phương pháp này giúp xác định thai ngoài tử cung sớm và chính xác hơn so với siêu âm qua ngã bụng. Tuy nhiên, trước khi thực hiện, bạn có thể trao đổi với bác sĩ xem kỹ thuật này có phù hợp với bạn hay không.
Bạn cũng nên lưu ý rằng, không phải lúc nào siêu âm cũng phát hiện ra các dị tật thai nhi. Có những trường hợp, đến khi bé chào đời bác sĩ mới phát hiện ra dị tật của bé.
Những kết quả siêu âm bất thường
Những kết quả siêu âm bất thường có thể biểu hiện trong một số trường hợp sau:
- Thai ngoài tử cung
- Đa thai
- Thai chết lưu
- Bất thường về ngôi thai
- Dị tật bẩm sinh
- Các vấn đề về nước ối như thiểu ối, đa ối.
- Bất thường ở nhau thai: nhau tiền đạo, nhau bị bong ra.
- Chậm phát triển trong tử cung.
- Các khối u trong tử cung (lá phôi, thai trứng…)
- Những bất thường khác ở tử cung, buồng trứng và cấu trúc trong vùng chậu.
Những nguy cơ của siêu âm
Theo các nghiên cứu khoa học cho thấy siêu âm không gây ra ảnh hưởng gì đáng kể đối với cả cơ thể người bệnh và thai nhi. Khi bạn siêu âm, bạn cũng không hề cảm thấy đau hay khó chịu gì đặc biệt.
Tuy nhiên, bạn không nên vì thế mà quá lạm dụng siêu âm. Siêu âm nhiều lần vẫn dễ có rủi ro vì bức xạ luôn ảnh hưởng đến các lớp mô. Có những vùng rất nhạy cảm với sóng siêu âm, bác sĩ gọi đấy là những “vùng mềm” như mắt, tuyến sinh dục. Theo tâm lý của các bà mẹ, những vùng này thường bị bác sĩ chụp nhiều nhất, không vì mục đích y khoa.
Xác đinh giới tính thai nhi
Thời điểm xác định tương đối chính xác nhất giới tính của thai nhi là từ tuần thứ 14 trở đi. Trong 3 tháng đầu, dương vật của các bé trai sẽ hình thành. Tuy nhiên, vì thai còn nhỏ nên việc phân biệt dương vật và âm vật sẽ rất khó. Việc phân biệt rõ ràng giới tính của thai nhi chỉ có thể được thực hiện khi thai đã lớn hơn.
Nếu bác sĩ kết luận con bạn là con trai thì tỷ lệ sẽ chính xác hơn là kết luận về con gái. Trong nhiều trường hợp, khi thai nhi đã được 28 tuần mà tinh hoàn vẫn chưa di chuyển xuống bìu thì bác sĩ sẽ dễ nhầm con trai với con gái.
Xác định tuổi thai qua siêu âm
Qua kích thước và hình dạng của thai nhi, bác sĩ có thể tính toán được tuổi thai dựa vào một bảng đối chiếu. Tuy nhiên, việc xác định này vẫn có sai số, do bảng đối chiếu chỉ cho biết thai tương ứng với các thai bình thường ở độ tuổi bao nhiêu.
Vì vậy, tốt nhất bạn nên nhớ được ngày đầu tiên của lần hành kinh cuối và xác định tuổi thai bắt đầu từ ngày này.
Siêu âm 3 chiều tốt hơn?
Thông thường, siêu âm 2 chiều (hay còn gọi là siêu âm 2D, siêu âm đen trắng) dùng để đo chiều dài, đường kính, những đường cắt của bào thai để so sánh với những kích thước bình thường.
Còn siêu âm 3 chiều (siêu âm 3D, siêu âm màu) cho hình ảnh bào thai với kích thước thật, lớn hay nhỏ phụ thuộc vào tuổi thai.
Nhiều người cho rằng siêu âm 3D rõ ràng hơn, dễ nhìn hơn… nên tốt hơn siêu âm 2D. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, siêu âm 3D chỉ thường dùng trong các trường hợp phát hiện dị tật thai nhi, chứ không đưa ra những chỉ số về kích thước, trọng lượng, tuổi thai nhi chính xác bằng siêu âm 2D.
Xác định tình trạng sức khỏe của thai nhi
Siêu âm không cho bạn biết được tình trạng con bạn khỏe hay yếu.
Dựa vào siêu âm, bác sĩ cho bạn biết các chỉ số về kích thước, đường kính lưỡng đỉnh, chiều dài xương đùi… của thai nhi. Qua đó có thể khẳng định rằng, tại thời điểm siêu âm, tỷ lệ cơ thể thai nhi có cân đối và tương xứng với tuổi thai hay không, đồng thời thai nhi có tiềm ẩn một căn bệnh nào không.
Những thời điểm nên đi siêu âm
Nhiều phụ nữ chỉ vì muốn được nhìn thấy đứa con yêu trong bụng phát triển như thế nào mà họ thường xuyên đi siêu âm. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, trong suốt thai kỳ kéo dài 9 tháng 10 ngày, bạn chỉ nên đi siêu âm 3 lần vào 3 thời điểm nhất định.
Từ 12 – 14 tuần:
Thời điểm này, bác sĩ sẽ xác định tuổi thai chính xác nhất. Bác sĩ cũng có thể cho bạn biết tim thai như thế nào, thai đơn hay đôi và thai có phát triển bình thường hay không.
Ngoài ra, bác sĩ có thể đo khoảng sáng sau gáy nhằm dự đoán một số bất thường nhiễm sắc thể (những bất thường này có thể là nguyên nhân gây bệnh Down, dị dạng tim, chi, thoát vị cơ hoành…).
Từ 21 – 24 tuần:
Đây là giai đoạn quan trọng nhất để bác sĩ dựa vào đó chuẩn đoán và theo dõi tình trạng mang thai của bạn. Bác sĩ sẽ kiểm tra chiều dài tứ chi, đường kính sọ não, xác định sự hiện diện của các cơ quan khác (tim, phổi, dạ dày…).
Ngoài ra, bác sĩ có thể phát hiện hầu hết các bất thường về hình thái của thai nhi như sứt môi, hở hàm ếch, dị dạng ở các cơ quan nội tạng. Thời gian này đặc biệt quan trọng còn bởi vì những đình chỉ thai nghén chỉ có thể được thực hiện trước tuần thứ 28.
Từ 30 – 32 tuần:
Lần siêu âm này, bác sĩ sẽ phát hiện thêm những bất thường xuất hiện muộn (bất thường ở động mạch, tim và một vùng cấu trúc não).
Bác sĩ cũng xác định cụ thể hơn ngày dự sinh của bạn và tình trạng nước ối (nhiều hay ít, có đục hay không).
Ngoài ra, siêu âm vào thời gian này cũng giúp nhận biết tình trạng phát triển chậm trong tử cung – là một trong những nguyên nhân chính gây suy thai và ngạt sau đẻ.
Tuy nhiên, bạn không nhất thiết chỉ siêu âm 3 lần trong suốt thai kỳ. Tùy vào sức khỏe của bạn và thai nhi, bác sĩ có thể hẹn bạn thời gian cụ thể để siêu âm lại.
Một số lưu ý khi đi siêu âm
Trước khi siêu âm, bạn nên uống thật nhiều nước ( 2 – 3 ly nước trước khoảng 1 giờ) và nhịn tiểu. Lúc đó, bàng quang của bạn sẽ căng ra và việc siêu âm sẽ dễ dàng hơn.
Siêu âm qua ngã âm đạo được thực hiện bằng cách đưa đầu dò siêu âm vào âm đạo của sản phụ. Phương pháp này giúp xác định thai ngoài tử cung sớm và chính xác hơn so với siêu âm qua ngã bụng. Tuy nhiên, trước khi thực hiện, bạn có thể trao đổi với bác sĩ xem kỹ thuật này có phù hợp với bạn hay không.
Bạn cũng nên lưu ý rằng, không phải lúc nào siêu âm cũng phát hiện ra các dị tật thai nhi. Có những trường hợp, đến khi bé chào đời bác sĩ mới phát hiện ra dị tật của bé.
Những kết quả siêu âm bất thường
Những kết quả siêu âm bất thường có thể biểu hiện trong một số trường hợp sau:
- Thai ngoài tử cung
- Đa thai
- Thai chết lưu
- Bất thường về ngôi thai
- Dị tật bẩm sinh
- Các vấn đề về nước ối như thiểu ối, đa ối.
- Bất thường ở nhau thai: nhau tiền đạo, nhau bị bong ra.
- Chậm phát triển trong tử cung.
- Các khối u trong tử cung (lá phôi, thai trứng…)
- Những bất thường khác ở tử cung, buồng trứng và cấu trúc trong vùng chậu.
Những nguy cơ của siêu âm
Theo các nghiên cứu khoa học cho thấy siêu âm không gây ra ảnh hưởng gì đáng kể đối với cả cơ thể người bệnh và thai nhi. Khi bạn siêu âm, bạn cũng không hề cảm thấy đau hay khó chịu gì đặc biệt.
Tuy nhiên, bạn không nên vì thế mà quá lạm dụng siêu âm. Siêu âm nhiều lần vẫn dễ có rủi ro vì bức xạ luôn ảnh hưởng đến các lớp mô. Có những vùng rất nhạy cảm với sóng siêu âm, bác sĩ gọi đấy là những “vùng mềm” như mắt, tuyến sinh dục. Theo tâm lý của các bà mẹ, những vùng này thường bị bác sĩ chụp nhiều nhất, không vì mục đích y khoa.
Xác đinh giới tính thai nhi
Thời điểm xác định tương đối chính xác nhất giới tính của thai nhi là từ tuần thứ 14 trở đi. Trong 3 tháng đầu, dương vật của các bé trai sẽ hình thành. Tuy nhiên, vì thai còn nhỏ nên việc phân biệt dương vật và âm vật sẽ rất khó. Việc phân biệt rõ ràng giới tính của thai nhi chỉ có thể được thực hiện khi thai đã lớn hơn.
Nếu bác sĩ kết luận con bạn là con trai thì tỷ lệ sẽ chính xác hơn là kết luận về con gái. Trong nhiều trường hợp, khi thai nhi đã được 28 tuần mà tinh hoàn vẫn chưa di chuyển xuống bìu thì bác sĩ sẽ dễ nhầm con trai với con gái.
Xác định tuổi thai qua siêu âm
Qua kích thước và hình dạng của thai nhi, bác sĩ có thể tính toán được tuổi thai dựa vào một bảng đối chiếu. Tuy nhiên, việc xác định này vẫn có sai số, do bảng đối chiếu chỉ cho biết thai tương ứng với các thai bình thường ở độ tuổi bao nhiêu.
Vì vậy, tốt nhất bạn nên nhớ được ngày đầu tiên của lần hành kinh cuối và xác định tuổi thai bắt đầu từ ngày này.
Siêu âm 3 chiều tốt hơn?
Thông thường, siêu âm 2 chiều (hay còn gọi là siêu âm 2D, siêu âm đen trắng) dùng để đo chiều dài, đường kính, những đường cắt của bào thai để so sánh với những kích thước bình thường.
Còn siêu âm 3 chiều (siêu âm 3D, siêu âm màu) cho hình ảnh bào thai với kích thước thật, lớn hay nhỏ phụ thuộc vào tuổi thai.
Nhiều người cho rằng siêu âm 3D rõ ràng hơn, dễ nhìn hơn… nên tốt hơn siêu âm 2D. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, siêu âm 3D chỉ thường dùng trong các trường hợp phát hiện dị tật thai nhi, chứ không đưa ra những chỉ số về kích thước, trọng lượng, tuổi thai nhi chính xác bằng siêu âm 2D.
Xác định tình trạng sức khỏe của thai nhi
Siêu âm không cho bạn biết được tình trạng con bạn khỏe hay yếu.
Dựa vào siêu âm, bác sĩ cho bạn biết các chỉ số về kích thước, đường kính lưỡng đỉnh, chiều dài xương đùi… của thai nhi. Qua đó có thể khẳng định rằng, tại thời điểm siêu âm, tỷ lệ cơ thể thai nhi có cân đối và tương xứng với tuổi thai hay không, đồng thời thai nhi có tiềm ẩn một căn bệnh nào không.
Theo Xinhxinh
