Chuyện xưa
Khi nói về chuyện đặt tên cho con, ông Trương Minh Nhựt - Vụ trưởng, Trưởng cơ quan thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương tại TP.HCM cười tươi và nhắc ngay đến tên phu nhân của mình: Nguyễn Thị Đình Chiến - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần vật tư tổng hợp TP.HCM! Ông nói, cái tên này không cần giải thích, vì bản thân nó nhắc đến một sự kiện cụ thể gắn liền với lịch sử đất nước. Sau chín năm trường kỳ kháng chiến chống Pháp (1945 – 1954), một hiệp định đình chiến ở Đông Dương ký tại Genève (Thụy Sĩ) vào tháng 7/1954. Để nhắc nhớ sự kiện trọng đại này, nhạc phụ tôi đã đặt tên cho con gái mình là Đình Chiến. Cái tên có vẻ không phù hợp với phái đẹp, nhưng lại dễ tạo ấn tượng ban đầu khiến nhiều người phải thắc mắc. Bây giờ, khi nhắc đến Đình Chiến, nhiều người nghĩ ngay đến hiệp định Genève và những sự kiện trọng đại ở vào thời điểm này. Những người trẻ hơn thì ngạc nhiên về cái tên Đình Chiến và rồi sẽ được giải thích. Những lần như vậy chính là dịp ôn lại, nhắc lại quá khứ hào hùng của dân tộc trong một thời khắc cụ thể…
 |
Bà Nguyễn Thị Quyết Tâm, Trưởng ban tuyên giáo Thành ủy TP.HCM có lần đã hỏi ba (cố Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Tây Ninh - Nguyễn Văn Bình) về những cái tên nghe rất… khẩu hiệu của bốn chị em: Quyết Tâm – Quyết Chiến – Quyết Thắng - Đông Xuân. Bà kể: Ba tôi là một trí thức, học trường Tây, mê thể thao. Ông có phong thái tao nhã của một thư sinh, vì vậy, khi vô rừng theo cách mạng, nhiều người nhìn điệu bộ… trói gà không chặt của ba tôi đã nghi ngờ ông sẽ không trụ lại nổi với những khó khăn gian khổ của phong trào cách mạng đang ở thời điểm không thuận lợi nhiều mặt. Năm 1958, khi sinh ra tôi, ông đặt ngay cho cái tên Quyết Tâm, cái tên mà nếu không lót chữ “thị” nhiều người cứ nhầm tưởng là con trai, để biểu hiện ý chí kiên định theo cách mạng của mình. Sau đó, cứ mỗi một giai đoạn cách mạng cụ thể, ông lại đặt những cái tên cũng rất… quyết tâm. Quyết Chiến là tên của em trai kế, nhân việc ra đời Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam. Quyết Thắng là tên đứa con trai ra đời trước những trận càn vào khu căn cứ Trung ương Cục những năm 1965 – 1966 và tên Đông Xuân đặt khi em tôi ra đời vào đợt tổng tiến công Mậu Thân.
 |
Có ý nghĩa thường là tiêu chí đầu tiên bậc cha mẹ lưu tâm khi đặt tên con, nhưng đôi khi cũng không lường hết mọi sự suy diễn. Bà Nguyễn Thị Lập Quốc, nguyên Giám đốc Sở Du lịch TP.HCM kể, bố mẹ bà sinh ra năm người con và cả năm được đặt cùng tên là Quốc. Quốc theo nghĩa Hán Việt là nước, là quốc gia, là Tổ quốc, là đất nước. Năm anh em bà được đặt tên lần lượt là: Kiến Quốc, Lập Quốc, Bảo Quốc, Vệ Quốc, Phú Quốc. Ý nghĩa về từng cái tên không cần bàn, nhưng về thứ tự thì anh em trong nhà có chút thắc mắc: Lập Quốc rồi tới Kiến Quốc mới thuận chiều? Ba bà hy sinh năm 1966, anh Kiến Quốc hy sinh năm 1967. Hỏi về chuyện thứ tự đặt tên, mẹ bà chỉ cười mà không giải thích. Mà cũng chẳng cần giải thích, bởi chỉ cần biết những gì liên quan đến vận mệnh tốt đẹp của đất nước đều nằm trong mong muốn của người cha đi theo cách mạng.
 |
Cái tên Lập Quốc thuộc diện tên “không đụng hàng”, mang ý nghĩa tốt, nhưng nhiều người bảo cái tên này là của người có tính… cao ngạo. “Một người sao có thể dựng được nước?”, bà Lập Quốc tâm sự. Vì vậy, “mỗi lần đi tiếp xúc cử tri tôi đều phải giới thiệu tên của tất cả anh em nhà mình ra để thanh minh rằng đó là ý nguyện của cha mẹ chứ không phải mình. Dù vậy, cái tên cha mẹ đặt cho đã khiến mình bình tâm, sống tốt, sống đàng hoàng…”, bà nói.
Chuyện nay
Bây giờ, không còn chiến tranh, đất nước ngày càng phồn thịnh, việc đặt tên cho con cũng thay đổi theo tinh thần “giàu sang phú quý là chính”. Tuy vậy, mong muốn con cái được giàu sang phú quý vẫn không phải là nguyện vọng của tất cả những bậc cha mẹ. vợ chồng bà Quyết Tâm đặt tên cho con trai là Chí Kiên, với mong muốn con trai mình phải kiên định một chí hướng. Con gái là Nhật Minh, lúc nào cũng sáng như ánh mặt trời. Chị Huyền Thu, giám đốc một cơ sở sản xuất bồn chứa nước inox cho biết: “vợ chồng tôi có hai con. Con trai đặt tên là Duy Phương. Con gái tên là Bích Thu. Duy Phương là chỉ theo một hướng. Bích Thu ngoài ý nghĩa là mùa thu trong xanh còn là mùa thu đáng nhớ với tôi vì đó là thời điểm mà tôi vinh dự được đứng vào hàng ngũ của Đảng CSVN”.
Thực tế, “Ký ức thời chiến hoặc những kiểu tên dân dã: rô, trê, trào, chẽm… không còn trong danh mục tên đặt cho con thời bây giờ. Đó là một khác biệt thế hệ đáng yêu. Tuy nhiên, việc tìm một cái tên đẹp cho con cũng phải lường trước giá trị của nó đến lúc cuối đời. Tôi có người bạn tên là Mỹ Nữ. Bây giờ, mỗi lần gặp lại, bạn bè không dám gọi tên, mà bạn cũng không còn phong thái tự nhiên, vì Mỹ Nữ bây giờ là bà già da nhăn, má hóp, đi đứng liêu xiêu…”, bà Lập Quốc kể vui.
Dân số ngày càng đông. Số con trong mỗi gia đình ngày càng ít. Đời sống tâm linh ngày càng được quan tâm… khiến việc đặt tên cho con theo tiêu chí lạ, đẹp, “không đụng hàng”… càng trở nên vấn đề “vò đầu bứt tóc” với không ít bậc cha mẹ. Giờ đây, khi trào lưu phục hồi gia phả trở lại, việc tham khảo ý kiến người thân trong gia đình để không bị phạm húy không còn là vấn đề khó khăn. Khó khăn nhất cũng không phải việc tìm ra một cái tên đẹp mà là làm thế nào chọn cho con mình một cái tên hợp… phong thủy để mưu cầu cho tương lai con mình được phú quý giàu sang…
Chị Hiếu Hạnh, kế toán tổng hợp Trung tâm thương mại NK, cho biết: Hiện có một website tư vấn đặt tên cho con. Trên website này đưa ra danh sách tham khảo cho 100 cái tên con của vợ chồng ông bà Âu Cơ và Lạc Long Quân. Theo đó, có 50 tên dành cho “hoàng tử” và 50 tên dành cho “công chúa”. Mỗi cái tên mang một ý nghĩa khác nhau nhưng mẫu số chung của chúng đều nhằm vào mọi sự an lành, tốt đẹp, quý phái, cao sang… Tuy nhiên, những cái tên được gợi ý không nằm trong mong muốn của những người thân trong nhà. Chị Hạnh tâm sự: Chồng em là Nguyễn Tất Thắng, sinh năm 1976, mệnh sa trung thổ. Em là Lê Thị Hiếu Hạnh, sinh năm 1980. vợ chồng em vừa sinh con trai, nhưng gần đến ngày đầy tháng rồi mà em chưa tìm được một cái tên. Chồng em định đặt tên con là Nguyễn Tất Nhuận Điền, còn mẹ chồng lại muốn đặt tên cháu là Nguyễn Tất An Cư, không biết tên nào phù hợp…
Sự “phù hợp” mà chị Hạnh lo lắng là do chị quan tâm tới “âm dương ngũ hành”… trong việc đặt tên con - một xu hướng đang phổ biến trong nhiều cặp vợ chồng trẻ.
Thiện Hồng
