“Thượng lộ bình an” là lời chúc thường nghe và đồng thời dễ nói do ít khi phải hố, vì không lẽ chuyến đi nào cũng phải ghé ngang bệnh viện Chợ Rẫy! Điểm đáng nói lại là tình trạng tuy đến nơi bình an nhờ tài xế không “phóng nhanh vượt ẩu” nhưng hành khách lại bèo nhèo thê thảm vì... say xe! Không lạ gì khi thuốc say sóng từ hàng chục năm nay vẫn là mặt hàng tuy lai rai nhưng đủ để chủ nhà thuốc “góp gió thành bão” cho con du học bên... Mỹ!
Say tàu, say xe, say máy bay... là tình trạng rất thường gặp ở người dân nước ta với tỷ lệ cao hơn nhiều quốc gia khác. Điều đáng ghi nhận là phần lớn số người xanh mặt trước khi lên xe, hay lảo đảo khi đến nơi là do yếu tố tâm lý!
Rất nhiều người mang định kiến khó phai của chứng say sóng sau một lần ói mửa đến mật xanh qua chuyến du hành nào đó. Từ đó nạn nhân chỉ cần nghĩ đến mùi xăng dầu, nghe tiếng động cơ hay thậm chí chỉ cần chiếc xe sàng qua sàng lại một chút là đã chuẩn bị bao nylon. Đó là chưa kể đến số đối tượng vốn không bị say sóng nhưng có tinh thần đồng đội cao đến độ sẵn sàng vào cuộc “đột quỵ” khi nghe trên xe vừa có người “cho chó ăn chè” hay chỉ cần ngửi được mùi dầu gió phảng phất trong xe. Tôi đã tổ chức nhiều chuyến du lịch với hầu hết du khách đều phải uống thuốc say sóng dù không hiệu quả. Ấy thế mà trên chuyến về không người nào phải dùng thuốc nhờ mỗi thành viên được chuẩn bị đúng cách trước đó. Điều này cho thấy yếu tố tâm lý quan trọng đến thế nào trong chứng say sóng.
Cũng vì vai trò quyết định của hệ thần kinh mà lữ khách nếu muốn đến nơi tươi tắn cần nắm vững một số biện pháp dọn đường thông qua ngõ tiêu hóa. Trước hết, rất nhiều người vì quá sợ ói mửa nên để bụng đói khi lên đường. Sai trầm trọng! Bụng đã trống lại thêm dịch vị được bài tiết liên tục từ nỗi lo chuẩn bị hành lý, giấy tờ, tiền bạc, vé xe... thì chứng buồn nôn không mời cũng đến sớm. Phải ăn sáng, nhưng không nên ăn quá no, quá béo trước khi lên xe để tránh cảnh quá tải khiến thức ăn dễ dội ngược lên thực quản, nhưng nhịn đói thì trật là cái chắc. Cũng có người chọn giải pháp chỉ uống ly sữa để lót dạ cho nhẹ. Nặng thì có. Vì sau ít phút trấn an, chính sữa là yếu tố vừa tăng nước chua, vừa hối thúc dạ dày co thắt. Chỉ cần xe gặp ổ gà thì biết ngay hậu quả “tức nước vỡ bờ”.
Thuốc say sóng vẫn còn là món không thể thiếu trong hành trang của nhiều người. Mặc dầu đã được cải tiến rất nhiều nhưng thuốc say sóng, loại nào cũng thế, ít nhiều cũng làm cho người uống phải vật vờ. Tác dụng này càng rõ nét hơn nữa nếu uống lúc bụng đói. Chưa hết, uống thuốc say sóng ngay trước khi lên xe, hay thậm chí sau khi xe đã lăn bánh là một biện pháp vụng về, nếu người dùng thuốc đúng là có bệnh say sóng, vì cảm giác bồng bềnh đã ngấm ngầm trước đó rất lâu, khi khách chưa bước lên xe. Do đó, nếu phải uống thuốc thì phải uống cho sớm với bụng no. Hay hơn nữa là dùng thuốc với liều phân nửa, nhưng ngay từ đêm hôm trước để vừa có thể ngủ ngon, vừa tạo cảm giác thư giãn. Đừng quên, chính tình trạng mất ngủ đêm hôm trước là đòn bẩy cho chứng say sóng.
Ngoài thuốc, không quá khó để trấn an đường tiêu hóa nếu biết cách ứng dụng một số món ăn, thức uống rất thông dụng trong cuộc sống hàng ngày. Về mặt dược lý, khó có thuốc nào chống say sóng hay hơn gừng! Kẹo gừng, mứt gừng, càng cay càng tốt, trước và trong suốt chuyến du hành là biện pháp để khách du lịch an tâm thưởng thức cảnh đẹp bên đường thay vì chỉ lo chúi đầu về phía trước. Đáng tiếc là đến hôm nay vẫn chưa có công ty du lịch nào mời khách chén trà gừng có pha chút mật ong trước khi xe lăn bánh, để vừa xoa dịu đường tiêu hóa, vừa cung cấp năng lượng cho hệ thần kinh. Bên cạnh tinh dầu cây thuốc, sinh tố B6 là hoạt chất đặc biệt cần thiết cho người dễ say sóng. Khoai lang luộc vừa mềm là món ăn nên được chú trọng không chỉ trong chuyến đi mà ngay từ ngày hôm trước.
Trong suốt chuyến đi, trong cảnh lao đao lên xuống của máy bay, tàu, xe thì khẩu phần với nhiều món béo, món tanh là điều phản khoa học. Chuyến đi về mặt cơ chế chẳng khác nào một loại stress. Nhờ món cay, món nóng, món có nước mà hệ thống nội tiết của trục tuyến yên - giáp trạng - thượng thận mới có thể hoạt động hài hòa giúp du khách bình tĩnh và thoải mái khi bị nhốt nhiều giờ trên xe, trên tàu. Tô mì gói với nước thật sôi nhìn qua tuy đúng là bình dân nhưng lại là giải pháp khéo nhất.
Sau hết, đừng vì sợ ói mà nhịn uống. Sai ghê gớm! Chính vì thiếu nước mà hệ thần kinh trở nên nhạy cảm quá độ. Đừng tưởng bó hoa là quan trọng, chính ly nước lớn ngay khi đến nơi là biện pháp giúp du khách phục hồi sức khỏe nhanh nhất. Lẽ tất nhiên nếu muốn du khách uống đủ nước khi đi đường thì công ty du lịch trước hết phải giải quyết cho xong vấn đề “đầu ra”! Với chất lượng của nhiều chỗ dừng chân hiện nay trên đường xuyên Việt thì khách nào còn dám uống nước cho đủ khi cảm giác buồn nôn chợt bộc phát không vì bệnh say sóng, mà vì phòng vệ sinh!
Bệnh say sóng tuy phổ biến nhưng giải pháp lại không quá phức tạp nếu du khách nằm lòng một vài nguyên tắc quan trọng về cách ăn uống suốt hành trình. Muốn bao tử đừng kiếm chuyện khi lên xe xuống tàu phải biết cách khéo léo đút lót cho... đường tiêu hóa! Chuyến đi chắc chắn không trở thành khó nuốt nếu du khách đừng quên ít món... dễ ăn!
Nguon:TBKTSG.
