Trẻ hư có thể do rối loạn tâm lý

Ở trường học, Hùng cũng biểu diễn các trò bạo lực, phá phách. Khi cô giáo hỏi tại sao làm vậy, cháu đáp gọn lỏn: "Ai bảo cứ mắng nên thích làm như thế đấy". gia đình Hùng không hạnh phúc, bố mẹ ly thân, không quan tâm chăm sóc con. Các bác sĩ cho rằng những hành vi trên của trẻ có thể là cách giải tỏa những ấm ức phải chịu đựng hằng ngày. Sau một thời gian điều trị tâm lý, cháu đã học tốt và hết rối nhiễu.

Còn Đình Nam, 16 tuổi, học sinh trường giao dưỡng Thanh Trì (Hà Nội) cũng được coi là một trường hợp rối nhiễu tâm lý do hoàn cảnh. Nam tâm sự: "Ra trường, cháu xin ở lại đây hoặc đi đâu thì đi chứ dứt khoát không về nhà. Giờ thì cháu không còn sợ bị ăn đòn nữa nhưng không thích về vì bố cháu hay đánh mắng, rủa anh em cháu là đồ ăn hại, nuôi cho tốn cơm gạo. Mẹ sợ bố nên chẳng dám can ngăn gì. Cháu chán quá nên đã bỏ đi lang thang với bạn bè cho sướng, rồi gây nhiều lỗi mà bị đưa vào đây". Theo các nhà tâm lý, đây là trường hợp rối loạn trong hành động, cảm xúc thuộc loại có hành động chống đối gia đình, xã hội do sang chấn tinh thần.

Theo tiến sĩ Mai Thị Kim Thanh, khoa Xã Hội học Đại học quốc gia Hà Nội, việc bị bố mẹ đánh mắng thường xuyên, phải chứng kiến xung đột của bố mẹ hay có xung đột với bố mẹ mà không được giải tỏa... sẽ gây cho trẻ những vấn đề ứng xử trầm trọng kéo dài, thậm chí đến hết đời. Trẻ sẽ rút vào tháp ngà, trở nên "lãnh cảm", dễ mắc các bệnh tính, thậm chí bỏ học, đi bụi đời và phạm tội. Tuy vậy, trên thực tế, khi trẻ mắc lỗi, phần lớn các vị phụ huynh trừng phạt bằng cách mắng nhiếc (65%), đánh (26%).

Các nghiên cứu về trầm uất kinh niên ở trẻ em cho thấy, các xung đột gia đình, những câu nói nặng nề mà cha mẹ nói với nhau hoặc với trẻ có thể gây nên những tổn thương ở thùy não, tiểu não. Chúng ảnh hưởng tới sự phát triển của hệ thần kinh trẻ, nhất là vùng não phải chịu trách nhiệm về sự tập trung chú ý và trí nhớ. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến trẻ kém phát triển về trí tuệ.

Bà Kim Thanh cho rằng, rối loạn tâm lý ở trẻ hiện đã trở thành một vấn đề xã hội. Nó xuất hiện cả ở những gia đình mà cha mẹ học vấn cao, sống trong môi trường có hệ thống truyền thông tốt. Điều tra tại Hà Nội cho thấy, các rối loạn này xuất hiện ở trẻ trong nhiều giai đoạn. Trong đó, những hành vi như nói dối, bắt nạt, đe dọa người khác, gây gổ, đánh nhau, chống đối... thường có ở những trẻ đang học cấp 2 - lứa tuổi còn non nớt về trí tuệ. Những xung đột trong cuộc sống có thể khiến trẻ nghi ngờ mọi cách giải quyết tích cực trước đây của mình như cần cù, chăm chỉ, vâng lời... và ứng xử theo hướng ngược lại. Những hành vi này có nguy cơ dẫn trẻ đến những rối loạn hành động mang tính chất nguy hiểm, gây hại cho bản thân và xã hội.

Tiến sĩ Phạm Thịnh, Phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu tâm lý trẻ em cho rằng, hầu hết trẻ em bất thường về tâm lý sống trong gia đình có hoàn cảnh không bình thường. Chẳng hạn như trường hợp của Nguyễn Vinh, 16 tuổi. Cậu bé này rất lười học và thường gây xung đột trong gia đình, nhất là với bố dượng. Ông này hay lấy đồ trong gia đình và của người khác cầm lấy tiền khao bạn bè. Vì vậy, dù được bố dượng cho ăn học tử tế và luôn tỏ ra mong muốn cậu sinh hoạt một cách quy củ nhưng Vinh vẫn thích phá quấy. Dù phải chịu nhiều hình phạt như nhịn ăn khi về muộn, đứng ngoài sân cả đêm, "cúp" tiền tiêu vặt... nhưng Vinh vẫn dửng dưng. Theo ông Thịnh, đây là dấu hiệu của một nhân cách bệnh lý hoặc loạn tâm thật sự do hoàn cảnh.

Để tránh rối nhiễu tâm lý cho trẻ em, giới chuyên môn khuyên các bậc cha mẹ nên dành nhiều thời gian để gần gũi và hiểu con cái. Điều quan trọng nhất là phải thật sự tôn trọng trẻ.

Thanh Nhàn